لباس‌هایمان هم آشغال است!

الکساندر هکت طراح لباس و برند تجاری‌اش،‌الچ (ALCH) تصمیم گرفتند از لفاف‌هایی که برای بسته‌بندی مواد غذایی و حتی مبلمان استفاده می‌شود برای دوخت لباس استفاده کنند. او در مورد طرح‌ها و تولیدات تازه‌اش به شبکه خبری ای‌بی‌سی گفته است: «کار من به خصوص در حوزه تولید لباس و زیورآلات،‌ با استفاده از موادی است که عموما در صنعت مد از آنها استفاده نمی‌شود. من بدن را به صورت محصول می‌بینم و از این جهت از مواد بسته‌بندی برای تهیه لباس استفاده می‌کنم. با اینکه من از مواد بسته‌بندی استفاده می‌کنم،‌ بیشتر تلاشم این است که موادی را مورد استفاده قرار دهم که دورانداختنی هستند».

تولید لباس از مواد بسته‌بندی، تنها تلاش برای متقاوت‌بودن در صنعت مد نیست،‌ همان طور که بسته‌بندی وسایل می‌تواند برای محیط زیست مزاحمت درست کند، لباس‌های ما هم می‌تواند محیط زیست را آلوده کند. علاوه بر خانم هکت که تلاش کرده است با لباس‌های جدیدش توجه همه را به زباله‌هایی که تولید می‌کنیم جلب کند، بسیاری از فعالان محیط زیست هم هستند که سال‌هاست نگران تولید صنعتی لباس ارزانند. ارزان‌بودن لباس باعث می‌شود مردم لباس‌های بیشتری بخرند و لباس‌های بیشتری هم دور بیندازند. استفاده از مواد غیر قابل بازیافت در الیاف پارچه‌ها و دوخت لباس هم مزید بر علت شده است تا این زباله‌های زیاد،‌ با سرعت کمتری در طبیعت جذب شوند و باعث آلودگی محیط شوند.

فست فشن،‌ اصرار بر خرید کردن در ابتدای هر فصل که کمدهای ما را از لباس‌هایی که هنوز قابل استفاده هستند و پوشیده نمی‌شوند پر می‌کند، می‌تواند به اندازه فست فود برای ما زیان‌آور باشد. اگر فست فود بدن ما را پر از موادی می‌کند که برای سلامتی مضر هستند،‌ فست فشن کره زمین را آلوده‌تر می‌کند.

تنها در امریکا ‌در بیست ساله گذشته حجم لباس‌هایی که دور ریخته شده از ۷ میلیون تن به ۱۴ میلیون تن در سال رسیده است. پارچه لباس‌هایی که می‌پوشیم،‌ از پنبه، کتان و ابریشم طبیعی است یا از سلولوزهای گیاهی و ابریشم مصنوعی. علاوه بر این فیبرهای ترکیبی مانند پولیستر، ‌نایلون و اکرلیک هم هستند که درست مانند سایر مصنوعات پلاستیکی برای صدها سال روی خاک باقی می‌مانند و طبیعت را آلوده می‌کنند. نه تنها دور ریختن این الیاف دردسرساز است،‌ بلکه تولید آنها هم منجر به آلودگی است. در طول ۱۵ سال اخیر، ‌استفاده از پولیستر در صنعت پوشاک دو برابر شده است که ‌برای تولید آن مقدار زیادی انرژی حاصل از سوزاندن نفت خام لازم است که گازهای گلخانه‌ای از جمله ترکیبات آلی فرّار،‌ ذرات معلق و گاز هایی مانند هیدروژن کلوراید آزاد می‌کند که تنفس آن زیان‌بار است. حلال‌هایی هم که در تولید این مواد مصرف می‌شوند، منابع آب و خاک را آلوده می‌کنند که باز در بلندمدت برای زندگی مردم خطرناک است.

بعضی برندهای تولید پوشاک پیشنهاد داده‌اند که مردم لباس‌های خود را از هر نوع و نام تجاری که دارند، وقتی دیگر نمی‌خواهند از آنها استفاده کنند برای بازیافت تحویل دهند و به جای آن بن خرید لباس‌های تازه دریافت کنند. ‌H&M یکی از برندهایی است که چنین برنامه‌ای را اجرا کرده است اما مدیر بخش توسعه پایدار این برند می‌گوید که در عمل، تنها یک‌دهم درصد از کل لباس‌هایی که در چنین برنامه‌هایی جمع‌آوری می‌شود مورد بازیافت قرار می‌گیرد و باقی آنها زباله‌هایی است که از خانه‌ها به انبارهای بزرگ شرکت‌های تولید پوشاک می‌رود. تنها اتفاقی که می‌افتد، تحرک بیشتر مردم برای خرید بیشتر است و این بار با بن‌های خرید و کارت‌های تخفیف!

بعضی برندها راه حل خلاقانه‌تری پیدا کرده‌اند. لیوایز اخیرا اعلام کرده به تکنولوژی‌ای دست یافته است که پارچه‌های جین صد در صد قابل بازیافت تولید کند. این پارچه جدید هنوز به بازار نیامده  و  امتحانش را پس نداده است. هیچ زمانی هم برای عرضه آن به بازار اعلام نشده اما همین خبر نشان می‌دهد که تولیدکننده‌های پوشاک هم‌ عذاب وجدان ناشی از دور انداختن لباس‌های قابل استفاده برای جا باز کردن برای لباس‌های تازه را درک می‌کنند و در تلاش هستند تا راه حلی پیدا کنند.

در بعضی کشورها بازارهای هفتگی یا اینترنتی برای فروش لباس‌های دست دوم وجود دارد؛ ‌جایی که مردم می‌توانند لباس‌هایی را که دیگر نمی‌خواهند تبدیل به پول کنند و دانشجوها و مردم فقیرتر لباس‌های تازه برای پوشیدن را به قیمتی کمتر از مغازه‌ها تهیه کنند. این سیستم البته به درد همه مردم و همه نوع لباسی نمی‌خورد اما می‌تواند بخشی از فضای اشغال‌شده در کمدها را خالی کند.

یکی از جریان‌های مهم تجارت غرب به شرق آسیا و آفریقا تا همین چند سال پیش فروش لباس دست‌دوم بوده است. زباله‌های جهان اول،‌ در کشورهای فقیرتر مشتری‌هایی داشته‌ است. حالا اما در بیشتر کشورهای آسیای جنوب شرقی اوضاع اقتصادی به قدری تغییر کرده که جریان این تجارت متوقف شده است. در آفریقا هم هر روز کشورهای کمتری مشتری چنین کالایی هستند. لباس‌های دست دومی که به این کشورها فرستاده می‌شود بیش از آنکه به کار پوشاندن مردم بیاید کوه‌های زباله‌ای می‌شود که زمین و آب را آلوده می‌کند.

بیشتر ما تجربه این را داریم که لباس‌های کوچک‌شده را به دیگران هدیه بدهیم یا هر چند وقت یک بار لباس‌هایی را که نمی‌خواهیم برای آشنایی که توان مالی ندارد کنار بگذاریم. بعضی‌ها هستند که در خانواده‌شان شناخته‌شده‌اند و تمام کمک‌های این و آن را جمع می‌کنند تا به دست نیازمندان برسانند. بعضی شهرها به این تلاش‌های انسان‌دوستانه سامانی داده‌اند. در نیویورک که سالانه بیش از ۲۰۰ هزار تن لباس در آن به زباله تبدیل می‌شود،‌ شهرداری با کمک یک نهاد خیریه تلاش می‌کند اهدای لباس را تا جایی که ممکن است آسان‌تر کند. برای این کار، یک‌سری سطل در سطح شهر گذاشته‌اند تا مردم لباس‌هایی را که نمی‌خواهند در آنها بریزند. گروه‌های داوطلب،  این لباس‌ها را جدا،‌ تمیز و طبقه‌بندی می‌کنند و به بی‌خانمان‌ها می‌دهند. در ایران هم تعداد زیادی خیریه هست که لباس‌های قابل استفاده مردم را جمع‌آوری و بین نیازمندان تقسیم می‌کند اما این استفاده دوباره از لباس‌ها باعث نمی‌شود آنها ضرر کمتری برای محیط زیست داشته باشند.

هر چه لباس‌هایی که می‌خرید ارزان‌تر باشد، احتمال اینکه آنها را زودتر دور بیندازید بیشتر می‌شود و همزمان احتمال اینکه بتوانید کسی را پیدا کنید که از دست دومش استفاده کند کاهش پیدا می‌کند. مهم نیست که قیمت لباسی که می‌خریم چقدر است اما مهم است بدانیم که حتی لباس تنمان هم می‌تواند خاک و آب و هوا را آلوده کند و برای زندگی خودمان،‌ بچه ها و نوه هایمان خطرناک باشد.

اگر همه چیزهایی که خوانده‌اید شما را راضی کرده است که در مورد لباس‌هایتان و تاثیر آن بر محیط زیست نگران باشید،‌ چند راه برای کم‌کردن مشکل وجود دارد:

در خرید لباس دقت کنید

به شناسنامه لباس‌ها که معمولا داخل‌ آنها دوخته می‌شود دقت کنید. لباس‌هایی که مواد مصنوعی بیشتری دارند، برای محیط زیست هزینه بیشتری به بار می‌آورند. اگر آنها را با دقت انتخاب کنید می‌توانید مدت بیشتری از آنها استفاده کنید.

لباس‌هایتان را با دیگران عوض کنید

چیزهایی که می‌خواهید دور بریزید می‌تواند به کار کس دیگری بیاید. یک دور همی بگذارید و از همه بخواهید لباس‌هایی را که نمی‌خواهند همراه خودشان بیاورند. این فرصتی است برای اینکه لباس‌هایتان را با دوستان و فامیل عوض کنید.

از پیشنهادهای بچه‌های طراحی مد استفاده کنید

یک نگاه تازه به مجموعه لباس‌های کمد می‌تواند به شما ایده‌های جدیدی برای استفاده از لباس‌هایتان بدهد. همین طور می‌توانید با جست و جو در اینترنت دانشجوهای طراحی مدی را پیدا کنید که روی لباس‌های قدیمی نقاشی می‌کنند یا از ترکیب تکه‌های لباس، چیزهای جدید درست می‌کنند.

از لباس‌ها چیزهای تازه درست کنید

اگر بازاری برای فروش لباس‌هایی که نمی‌خواهید وجود ندارد یا اگر نیازمندی در اطرافتان نیست که لباس‌هایتان را به او هدیه دهید،‌ از راه حل مادربزرگ‌ها استفاده کنید. از لباس‌هایی که نمی‌خواهید، برای درست‌کردن چیزهایی که لازم دارید استفاده کنید. درست کردن چهل‌تکه، دستمال و دستگیره و چیزهایی مثل این مرسوم است. ‌خلاقیتتان را به کار بیندازید و ببینید دیگر چه کاری می‌شود کرد. دست‌آوردهای تازه را با دوستانتان به اشتراک بگذارید.

فاطمه کریمخان – ایسنا